Chia nhỏ văn bản
Bài này sẽ hướng dẫn cách làm việc với những văn bản dài: cách chia mã văn bản thành nhiều phần, làm việc trên từng phần và gộp các phần lại với nhau.
Thiết lập cấu trúc cho các tệp mã nguồn
Khi bạn viết một văn bản dài, bạn có thể muốn chia mã của bạn thành nhiều tệp khác nhau. Một cách thường thấy là có một tệp chính (‘tệp gốc’), và một tệp cho mỗi chương (cho một cuốn sách hoặc một luận án) hoặc mỗi tệp cho một phần dài (cho một bài báo dài).
LaTeX cho phép ta chia nhỏ mã và kiểm soát chúng. Có hai lệnh quan trọng ở đây: \input và \include. Ta có thể dùng \input để LaTeX hiểu là ‘coi như tệp kia vừa được gõ lại ở đây’, vì thế nó gần như có thể được dùng trong mọi trường hợp. Lệnh \include chỉ chạy tốt đối với các chương, vì nó sang trang mới và thực hiện một vài thay đổi nội bộ. Tuy nhiên nó lại có điểm mạnh lớn: nó cho phép ta chọn chương nào để thêm vào, do đó ta có thể làm việc với một phần văn bản thay vì lúc nào cũng phải biên dịch tất cả mọi thứ.
Do đó, một văn bản dài có thể trông như thế này:
\documentclass{book}
\usepackage[T1]{fontenc}
\usepackage{biblatex}
\addbibresource{biblatex-examples.bib}
\title{A Sample Book}
\author{John Doe \and Joe Bloggs}
\IfFileExists{\jobname.run.xml}
{
\includeonly{
front,
% chap1,
chap2,
% append
}
}
{
% Ban đầu, hãy thêm tất cả các tệp con và chạy LaTeX
% để có được những tệp aux cần thiết.
}
\begin{document}
\frontmatter
\include{front}
% =========================
\mainmatter
\include{chap1}
\include{chap2}
\appendix
\include{append}
% ========================
\backmatter
\printbibliography
\newpage
\input{backcover}
\end{document}
Ta sẽ nhìn vào những đặc điểm của tệp ví dụ này ở dưới. (Các tệp cần thiết để biên dịch, ví dụ front.tex hay chap2.tex được thêm ở dưới cùng của trang này.)
Dùng \input
Lệnh \input khá tốt cho những phần của một tệp dài mà không phải những chương khác nhau. Ví dụ, ta đã dùng nó để tách trang đầu và trang cuối. Điều này làm cho tệp gốc ngắn gọn và rõ ràng hơn, hơn nữa ta có thể dùng lại những trang này trong một văn bản khác. Ta còn dùng lệnh này cho những phần không phải chương ở phần đầu của ‘cuốn sách’ như phần lời nói đầu chẳng hạn. Việc này làm cho tệp chính gọn và dễ đọc hơn rất nhiều.
Dùng \include và \includeonly
Lệnh \include hoạt động tốt đối với các chương, nên ta đã dùng chúng cho mỗi chương của văn bản. Ta đã chọn những chương nào sẽ được dùng bằng \includeonly – bạn có thể thấy đối số của lệnh này là một danh sách các tên tệp phân tách bởi dấu phẩy. Khi bạn dùng \includeonly, bạn có thể giảm thời lượng biên dịch bằng việc chỉ biên dịch những phần ta đang chỉnh sửa. Thêm nữa, một trong những điểm quan trọng của \includeonly đó là LaTeX sẽ dùng tất cả những thông tin về đánh dấu nhãn cũng như tham chiếu từ tệp aux của những tệp khác cũng được \include.
Thêm mục lục vào văn bản
Lệnh \tableofcontents dùng tất cả những thông tin có được từ các lệnh tiêu đề mục trong văn bản để tạo một mục lục. Nó có một tệp aux của riêng nó với đuôi .toc, nên bạn có thể phải chạy LaTeX hai lần liền để \tableofcontents có được đầy đủ thông tin. Có những lệnh tương tự như \listoffigures (in ra danh sách các hình vẽ) và \listoftables (in ra danh sách các bảng) hoạt động với các lệnh \caption trong các môi trường linh động. Hai lệnh này cũng có tệp aux riêng, với đuôi tệp lần lượt là .lof và .lot.
Chia văn bản thành các phần
Các lệnh \frontmatter, \mainmatter và \backmatter được dùng để thay đổi các định dạng trong trang. Ví dụ, \frontmatter thay đổi kiểu của số trang thành các chữ số La Mã.
Lệnh \appendix thay đổi việc đánh số phần thành A, B, v.v…, vì thế chương đầu tiên sau \appendix sẽ được in ra với tên là ‘Phụ lục A’.
Bài tập
Thử thao tác với cấu trúc cơ bản của văn bản ví dụ, thử thêm và lược bỏ các tên tệp trong \includeonly để xem sự thay đổi.
Thêm một vài thành phần linh động và tạo ra một danh sách các hình và các bảng. Nếu bạn dùng một hệ thống LaTeX được cài trong máy của mình, bạn cần bao nhiêu lần chạy LaTeX để có được một mục lục và những danh sách này đầy đủ? (Các dịch vụ LaTeX như Overleaf hay TeXLive.net chạy LaTeX theo một cách ‘bí mật’ nên những thông tin về số lần chạy không thật sự rõ ràng.)
front.tex
\input{frontcover}
\maketitle
\input{dedication}
\input{copyright}
\tableofcontents
\input{pref}
pref.tex
\chapter{Preface}
The preface text. See \cite{doody}.
chap1.tex
\chapter{Introduction}
The first chapter text.
chap2.tex
\chapter{Something}
The second chapter text.
append.tex
\chapter*{Appendix}
The first appendix text.
frontcover.tex
\begin{center}
The front cover
\end{center}
dedication.tex
\begin{center}
\large
For \ldots
\end{center}
copyright.tex
\begin{center}
Copyright 2020 learnlatex.
\end{center}
backcover.tex
\begin{center}
The back cover
\end{center}