Font và Unicode
Bài này sẽ giải thích các cách chọn font chữ khác nhau, cũng như giúp bạn làm quen với các hệ mã hóa văn bản khác nhau và cách sử dụng Unicode trong LaTeX
Khi TeX và LaTeX bắt đầu được sử dụng rộng rãi, nó chỉ có hỗ trợ cho một số ngôn ngữ châu Âu, cùng với một vài tính năng cho các bảng chữ cái khác như tiếng Hy Lạp hay tiếng Nga.
Ban đầu, các chữ cái có dấu được nhập bằng những lệnh như \c{c} tạo ra ‘ç’ hay \'e tạo ra ‘é’. Trong khi một số người vẫn tiếp tục sử dụng cách này, hầu hết mọi người muốn nhập trực tiếp các chữ cái có dấu từ bàn phím của họ.
Trước Unicode, LaTeX có hỗ trợ cho nhiều loại mã hóa tệp (file encoding) cho phép các chữ cái ngoài bộ chữ cái tiếng Anh được nhập trực tiếp – ví dụ, sử dụng hệ mã hóa latin1 thì những người viết tiếng Pháp có thể viết trực tiếp là déjà vu và LaTeX sẽ tự động chuyển các ký tự đặc biệt về những lệnh TeX để tạo ra output chính xác.
Kiểu hỗ trợ này vẫn được sử dụng ở ngày nay trong trình dịch pdflatex. Các tệp được hiểu là được mã hóa theo Unicode một cách mặc định. Mặc dù trình dịch này bị giới hạn và chỉ hỗ trợ các font 8-bit, hầu hết các ngôn ngữ châu Âu được hỗ trợ. (Tiếng Việt cũng được hỗ trợ, xem bài đặc biệt.)
pdflatex chọn font bằng hệ thống chọn font của LaTeX, và ngày nay có nhiều font có sẵn trong một hệ thống TeX đầy đủ. Ví dụ, font TeX Gyre là một hệ thống font có chất lượng khá cao dựa trên những font mà mọi người đã trở nên quen thuộc với nó như Times, Helvetica hay Palatino. Để dùng những font này ta chỉ cần khai báo những gói lệnh với tên gói hợp lý. Ví dụ, để có một font giống Times, ta dùng font Termes (tgtermes).
\usepackage{tgtermes}
Đối với pdflatex, hầu hết các font có thể được dùng qua việc khai báo gói lệnh. Bạn có thể xem The LaTeX Font Catalogue hay trang CTAN về chủ đề ‘Font’ để tìm hiểu về những font có sẵn. Bạn cũng có thể tìm kiếm trên mạng về font mà bạn cần, sau đó tìm kiếm bản mà pdflatex có thể dùng được. Nếu bạn muốn dùng một font có bản quyền (proprietary font), bạn cũng có thể tìm một bản clone hợp lý; đối với hầu hết phần mềm thì bản clone này có chất lượng gần tương đương với bản gốc.
Thời của Unicode
Vì pdflatex bị giới hạn về các hệ mã hóa tệp 8-bit cũng như các font 8-bit, nó không thể dùng những font OpenType hiện đại hay thay đổi ngôn ngữ sử dụng những bảng chữ cái khác nhau một cách tự nhiên được. Có hai sự thay thế cho pdfTeX mà có thể xử lý các vấn đề này, đó là XeTeX và LuaTeX. Đối với LaTeX, những trình biên dịch này có thể được dùng bằng các lệnh xelatex và lualatex tương ứng.
Trong những trình dịch này, việc chọn font được thực hiện bởi gói fontspec, và đối với những văn bản đơn giản nó có thể trông ngắn gọn như thế này:
\usepackage{fontspec}
\setmainfont{texgyretermes-regular.otf}
Các lệnh này chọn font TeX Gyre Termes. Đáng chú ý, cách này có thể hoạt động với bất kỳ font OpenType nào. Những font dùng được ở pdflatex cũng có thể dùng được trong xelatex và lualatex qua các gói lệnh tương ứng. Bạn cũng có thể dùng bất kỳ font nào đã được cài đặt vào máy tính của bạn bằng việc sử dụng fontspec như mô tả ở trên. The LaTeX Font Catalogue có cho ta biết những font nào có định dạng OpenType đi kèm, nên ta có thể dùng nó làm nguồn để tìm kiếm một font vừa ý. Điều tương tự với trang CTAN được mô tả ở trên.
Sau khi đã chọn một font, input có thể được viết trực tiếp bằng Unicode thuần túy vào mã nguồn. Đây là một ví dụ sử dụng một số chữ cái Latin, một số chữ cái Hy Lạp, một số ký hiệu cùng một vài chữ cái tượng hình CJK.
% !TEX xelatex
\documentclass{article}
\usepackage{fontspec}
\setmainfont{texgyretermes-regular.otf}
\newfontfamily\cjkfont{FandolSong-Regular.otf}
\begin{document}
ABC → αβγ → {\cjkfont 你好}
\end{document}
Khi ta thay đổi ngôn ngữ, việc thay đổi quy tắc hyphenation và những thứ tương tự có thể cần thiết. Các gói babel hay polyglossia đều cung cấp những công cụ mạnh để thực hiện việc này.